Οφθαλμολογικές υπηρεσίες

Κάποιοι άνθρωποι δεν παράγουν αρκετά δάκρυα ώστε τα μάτια τους να διατηρούνται σε ‘βολική’ κατάσταση. Παρά το γεγονός ότι η ξηροφθαλμία μπορεί να επέλθει τόσο σε άντρες όσο και σε γυναίκες κάθε ηλικίας, οι γυναίκες προσβάλλονται περισσότερο, κυρίως μετά την εμμηνόπαυση.

Η ξηροφθαλμία μπορεί επίσης να σχετίζεται με αρθρίτιδα και να συνοδεύεται από ξηροστομία. Άτομα με ξηροφθαλμία, ξηροστομία και αρθρίτιδα θεωρείται ότι πάσχουν από το σύνδρομο Sjogren. Μεγάλη ποικιλία κοινών φαρμακευτικών σκευασμάτων μπορούν επίσης να προκαλέσουν ξηροφθαλμιία μειώνοντας την έκκριση δακρύων.

Οι άνθρωποι με ξηροφθαλμία είναι συχνά πιο επιρρεπείς στις τοξικές παρενέργειες των φαρμακευτικών ουσιών για το μάτι, συμπεριλαμβανομένων και των τεχνητών δακρύων.

Συμπτώματα:

• τσούξιμο ή κάψιμο στα μάτια
• κνησμός
• ινώδης βλέννη μέσα ή γύρω από τα μάτια (λήμη ή τσίμπλα)
• έντονος ερεθισμός του ματιού από τον καπνό ή τον άνεμο
• δακρύρροια
• δυσκολία τοποθέτησης φακών επαφής

Η βλεφαρίτιδα (blepharitis) είναι μία συνήθης και επίμονη φλεγμονή των βλεφάρων. Τα βακτηρίδια που υπάρχουν στην δερματική επιφάνεια γύρω από τους οφθαλμούς, είναι δυνατόν σε ορισμένα άτομα να αναπτυχθούν στο δέρμα στη βάση των βλεφαρίδων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τον ερεθισμό των ματιών.

Η κατάσταση αυτή συχνά συμβαίνει σε άτομα που παρουσιάζουν ροπή για λιπαρό δέρμα, πιτυρίδα ή ξηροφθαλμία.

Η βλεφαρίτιδα μπορεί να αρχίσει στην πρώιμη παιδική ηλικία με την εμφάνιση κοκκίωσης στα βλέφαρα και να συνεχίσει στην υπόλοιπη ζωή σαν χρόνια κατάσταση.

Συμπτώματα:

• αίσθημα καψίματος
• φαγούρα
• κνησμός
• φωτοευαισθησία (φωτοφοβία)
• αίσθηση ξένου σώματος (εντονότερη με το ξύπνημα)
• κίτρινες κρούστες στις άκρες των βλεφάρων

Ο αμφιβληστροειδής είναι ένας λεπτός χιτώνας στο πίσω μέρος του οφθαλμού (παίζει τον ρόλο φωτογραφικού φιλμ για την αποτύπωση των οπτικών πληροφοριών). Η ωχρά κηλίδα είναι το κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδή, ένα λεπτό στρώμα φωτοευαίσθητων νευρικών κυττάρων και ινών.

Η ωχρά είναι το σημείο στο οποίο εστιάζεται το φως όταν κοιτούμε ένα αντικείμενο, υπεύθυνη για την ευκρινή όραση (λεπτομέρειες των αντικειμένων), καθώς και για την αντίληψη των χρωμάτων.Είναι μια εκφυλιστική πάθηση της ωχράς κηλίδας. Η ακριβής αιτιολογία της νόσου παραμένει μέχρι σήμερα άγνωστη.

Εμφανίζεται με την γήρανση συνήθως σε άτομα άνω των 60 ετών και αποτελεί μια από τις σοβαρότερες αιτίες απώλειας όρασης παγκοσμίως. Στα αρχικά στάδια της ΗΕΩ, δημιουργούνται εναποθέσεις ουσιών κάτω από τον αμφιβληστροειδή. Αυτές οι εναποθέσεις ονομάζονται Drusen (Ντρούζεν) και είναι συνήθως ορατές στον οφθαλμίατρο κατά την διάρκεια της εξέτασης του βυθού του οφθαλμού.

Στις περισσότερες περιπτώσεις τα Drusen δεν οδηγούν σε σοβαρή μείωση της όρασης. Σε προχωρημένα όμως στάδια της ΗΕΩ, η μείωση στην όραση είναι μεγάλη και στην τελική φάση της πάθησης μπορεί να οδηγήσει σε νομική τύφλωση (οπτική οξύτητα μικρότερη από 1/10). Στην ΗΕΩ ο ασθενής διατηρεί ένα κομμάτι της περιφερικής του όρασης.

Ο καταρράκτης είναι μια οφθαλμική πάθηση που αναπτύσσεται με την γήρανση. Είναι η σταδιακή με την πάροδο των ετών θόλωση του κρυσταλλοειδούς φυσικού φακού του ματιού, πίσω από την ίριδα.

Ο φυσικός φακός του ματιού είναι κανονικά διαυγής για να περνάει μέσα από αυτόν το φως για να φτάσει στη συνέχεια στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, στην οπίσθια επιφάνεια του ματιού, για την αποτύπωση των οπτικών ερεθισμάτων.

Με την πάροδο λοιπόν των ετών, ο φακός αυτός χάνει την αρχική του σύσταση και θολώνει (γεροντικός καταρράκτης). Η συγκεκριμένη πάθηση κάνει την εμφάνισή της συνήθως μετά τα 60, χωρίς όμως να αποκλείονται οι περιπτώσεις εμφάνισης και σε νεότερες ηλικίες. Η έκθεση στον ήλιο (υπεριώδης ακτινοβολία) αλλά και η κακή διατροφή επιταχύνουν την εμφάνιση της νόσου.

Τα κυριότερα συμπτώματα καταρράκτη είναι:

• μειωμένη (θολή) όραση (μακρυνή ή κοντινή)
• εξασθενημένη χρωματική αντίληψη (color perception)
• θάμβος ή αισθητά μειωμένη ευαισθησία αντίθεσης (contrast sensitivity)
• αισθητά μειωμένη νυχτερινή όραση (night vision)
• τακτικές αλλαγές στην συνταγογράφηση γυαλιών
• φωτοευαισθησία (φωτοφοβία)
• λάμψεις, αντανακλάσεις και φωτοστέφανα (άλως)

Σε πρώιμο στάδιο ο καταρράκτης μπορεί να αντιμετωπιστεί με συνταγογράφηση γυαλιών. Η λύση αυτή όμως είναι σίγουρα προσωρινή. Η ολοκληρωτική αφαίρεση (θεραπεία) του καταρράκτη πραγματοποιείται ξεκάθαρα με χειρουργική επέμβαση.

Η περισσότερο διαδεδομένη μέθοδος είναι η τεχνική της φακοθρυψίας (phacoemulsification) με υπερήχους. Πρόκειται για μια χειρουργική διαδικασία υψηλής ασφάλειας εξαιτίας της προηγμένης τεχνολογίας που χρησιμοποιείται.

Με τον όρο Διαθλαστικές Ανωμαλίες αναφερόμαστε στις συχνότερες παθήσεις των οφθαλμών, όπως η Πρεσβυωπία, η Μυωπία, ο Αστιγματισμός και η Υπερμετρωπία.

ΠΡΕΣΒΥΩΠΙΑ

H πρεσβυωπία οφείλεται στη φθορά (με την γήρανση) του κρυσταλλοειδούς, φυσικού φακού του οφθαλμού και ελάττωση της προσαρμοστικότητας (ικανότητα προσαρμογής εστίασης) του στις κοντινές αποστάσεις. Πρόκειται για μία πάθηση που παρουσιάζεται σε όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από το φύλο τους ή αν ήδη πάσχουν από άλλες διαθλαστικές ανωμαλίες όπως η μυωπία, η υπερμετρωπία και ο αστιγματισμός. Για παράδειγμα οι μύωπες όταν εμφανίσουν πρεσβυωπία, για να μπορέσουν να διαβάσουν, είναι αναγκασμένοι να βγάζουν τα μυωπικά τους γυαλιά όταν η μυωπία τους είναι μικρή, ή να χρησιμοποιούν γυαλιά με μικρότερο βαθμό μυωπίας, όταν η μυωπία τους είναι μεγάλη. Σημειώνεται τέλος πως σε ανθρώπους με υπερμετρωπία, η πρεσβυωπία μπορεί να εμφανιστεί σε νεαρότερη ηλικία.

Η πρεσβυωπία αποτελεί ένα εξελικτικό πρόβλημα και όχι μια στατική κατάσταση. Σχετίζεται με την προοδευτική μείωση της κοντινής όρασης. Παρουσιάζεται από την ηλικία των 40 έως 45 ετών με δυσκολία εντονότερη στο διάβασμα, ιδιαίτερα όταν υπάρχει χαμηλός φωτισμός. Σταδιακά, το πρόβλημα αυτό μετατρέπεται σε ‘αναπηρία’ (η έννοια της πολυεστιακότητας παύει να υπάρχει) και η κοντινή όραση χαρακτηρίζεται ικανοποιητική (ευκρινής) μόνον με ειδικά διορθωτικά γυαλιά.

Η πρεσβυωπία μπορεί να αντιμετωπιστεί με:

• πρεσβυωπικά γυαλιά όρασης (διπλοεστιακά ή πολυεστιακά)
• πολυεστιακούς φακούς επαφής
• διαθλαστική χειρουργική (επέμβαση με excimer laser και χρήση ειδικών τεχνικών π.χ. Presby-LASIK και Monovision)
• χειρουργική επέμβαση για την εμφύτευση πολυεστιακού ενδοφθάμιου φακού (multifocal intraocular lens) και αντικατάσταση του κρυσταλλοειδούς,
  φυσικού φακού του ματιού, συνδυαστικά για την αφαίρεση του καταρράκτη

ΜΥΩΠΙΑ

ΥΠΕΡΜΕΤΡΩΠΙΑ

Στην υπερμετρωπία (hyperopia) επηρεάζεται κυρίως η κοντινή όραση αλλά και σε κάποιο βαθμό και η μακρινή. Είναι και αυτή μια συχνή διαθλαστική ανωμαλία, όπου οι φωτεινές ακτίνες από το εξωτερικό περιβάλλον, επομένως και τα είδωλα των διαφόρων αντικειμένων, δεν εστιάζονται στο πίσω μέρος του οφθαλμού μας, δηλαδή επάνω στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, όπως συμβαίνει στα φυσιολογικά εμμετρωπικά μάτια, αλλά πίσω από εκείνον, με αποτέλεσμα να κουράζονται εύκολα ή να μη βλέπουμε πολύ καθαρά κοντά ή και μακριά.

Που οφείλεται:

• μειωμένη διαθλαστική δύναμη του οφθαλμού (διαθλαστική υπερμετρωπία)
• μειωμένο προσθιοπίσθιο άξονα του οφθαλμού (αξονική υπερμετρωπία)
• κληρονομικότητα

Η υπερμετρωπία εμφανίζεται συνήθως από τη γέννηση. Μπορεί να παρουσιάσει μια ελάττωση στην εφηβική και μετεφηβική ηλικία λόγω της αυξημένης προσαρμοστικότητας του φακού των ματιών και να αρχίσει να ενοχλεί πάλι στην ηλικία των 30-35 ετών.

Το γλαύκωμα (glaucoma) είναι συχνή πάθηση του οφθαλμού που προσβάλλει εκατομμύρια ανθρώπους. Χαρακτηρίζεται ως μια ύπουλη και μη αναστρέψιμη οφθαλμική κατάσταση.

Μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στην απόλυτη τύφλωση, στην περίπτωση που δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Το γλαύκωμα οφείλεται συνήθως στην υψηλή πίεση των υγρών, στο εσωτερικό του οφθαλμού. Η πίεση αυτή που καλείται ενδοφθάλμια πίεση, αυξάνει τον κίνδυνο προοδευτικής καταστροφής του οπτικού νεύρου, με αποτέλεσμα την απώλεια της όρασης.

Το γλαύκωμα εξελίσσεται αργά για μία περίοδο ετών. Είναι μία ‘σιωπηλή’ νόσος, αφού οι περισσότεροι ασθενείς στα αρχικά στάδια, συνήθως δεν παρουσιάζουν συμπτώματα. Η αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση (συνήθως πάνω από 20-22 mmHg) αποτελεί την πρώτη ένδειξη για την ύπαρξη της νόσου, αν και υπάρχουν σπάνιες περιπτώσεις που έχουμε γλαύκωμα ακόμα και με φυσιολογική πίεση (γλαύκωμα χαμηλής πιέσεως – εδώ σημαντικό ρόλο παίζει ο αγγειακός παράγοντας).

Το γλαύκωμα, τουλάχιστον στα αρχικά του στάδια, δεν εμφανίζει συμπτώματα. Είναι και η βασική αιτία για την μεγάλη επικινδυνότητα αυτής της ύπουλης ασθένειας. Σε προχωρημένα όμως στάδια εκτός από τις βλάβες στην περιφερειακή όραση, ξεκινά η αλλοίωση και στην κεντρική.

Το γλαύκωμα προκαλείται από την αδυναμία απαγωγής του υγρού που φυσιολογικά παράγεται στο εσωτερικό του οφθαλμού. Αυτό οδηγεί στην αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Με τον χρόνο, η πίεση που ασκείται στο οπτικό νεύρο, μπορεί να οδηγήσει σε προοδευτική και μη αναστρέψιμη βλάβη αυτού και μόνιμη απώλεια όρασης. Να σημειωθεί πως μια αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση δεν σημαίνει γλαύκωμα αν συνάμα δεν παρατηρείται βλάβη του οπτικού νεύρου. Στην περίπτωση αυτή καλείται οφθαλμική υπερτονία.

Ο κερατοειδής χιτώνας είναι εκτεθειμένος διότι δεν προστατεύεται συνεχώς από τα βλέφαρα. Έτσι, είναι εύκολο να τραυματιστεί ή να μολυνθεί.

Κάποιος τραυματισμός, διάφορες μολύνσεις, αλλά και οι κληρονομικές παθήσεις είναι σε θέση να προκαλέσουν θόλωση, παραμόρφωση ή και ουλές στον κερατοειδή. Όταν ο κερατοειδής θολώσει το φως δεν μπορεί να περάσει μέσα στον οφθαλμό και να φθάσει στον αμφιβληστροειδή. Αποτέλεσμα είναι η ελάττωση όρασης (σε ακραίες περιπτώσεις και τύφλωση). Ο κερατοειδής έχει πολλά και επιφανειακά νεύρα με αποτέλεσμα τον έντονο πόνο στον ελάχιστο τραυματισμό του. Η ύπαρξη φυσιολογικών δακρύων προστατεύει τον κερατοειδή από την ξήρανση και τις μολύνσεις, επομένως η έλλειψη δακρύων είναι σε θέση να προκαλέσει προβλήματα στις κερατοειδικές στιβάδες.

Κερατόκωνος

Ο κερατόκωνος (keratoconus) είναι μια οφθαλμική κατάσταση στην οποία η φυσιολογική δομή – σχήμα του κερατοειδούς χιτώνα σταδιακά λεπταίνει, δημιουργώντας έναν κωνικού τύπου κερατοειδή (φανταστείτε το όπως ένα ‘βυζούνι’ σε λάστιχο αυτοκινήτου που χτύπησε δυνατά σε κάποια ανωμαλία του δρόμου). Η εξελισσόμενη λέπτυνση του κερατοειδούς επιδρά στην ποιότητα της όρασης. Τις περισσότερες φορές προσβάλλει και τους 2 οφθαλμούς (αμφίπλευρα) και σε προχωρημένο στάδιο είναι εφικτό να εντοπιστεί ακόμα και με γυμνό οφθαλμό (χωρίς μικροσκόπιο).

Η διαταραχή συνήθως κάνει την εμφάνισή της σε νεαρούς ενήλικες και επηρεάζει τα πιο παραγωγικά χρόνια της ζωής ενός ανθρώπου. Στα αρχικά στάδια χαρακτηρίζεται σαν προοδευτικώς εξελισσόμενος ανώμαλος αστιγματισμός που προσωρινά μπορεί να διορθωθεί με γυαλιά. Στη συνέχεια η πάθηση μπορεί να συνοδεύεται από μέτρια αλλά και σοβαρή πτώση της οράσεως.

Ο ερεθισμός μπορεί να επηρεάσει την κόρη του οφθαλμού (επιπεφυκίτιδα ή ροζ μάτι) ή βαθύτερα στοιχεία του οφθαλμού, ειδικά σε ανθρώπους με αυτοάνοσες καταστάσεις όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα.

Εάν υποστείτε τραυματισμό στην περιοχή των ματιών, είτε από ξένο σώμα είτε από άλλο λόγο, απευθυνθείτε στον οφθαλμίατρό σας το συντομότερο δυνατό, ακόμη και αν ο τραυματισμός φαίνεται επουσιώδης.

Οι σοβαροί τραυματισμοί ματιών δεν είναι πάντα φανεροί από την πρώτη στιγμή που σημειώνονται. Η καθυστερημένη επίσκεψη στον ιατρό μπορεί να αποβεί μοιραία για την υγεία των ματιών σας.